Sự ra đời của Viện Trí tuệ nhân tạo (Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội) đánh dấu bước phát triển của Nhà trường sau 18 năm xây dựng và trưởng thành. Để có thêm thông tin về hướng nghiên cứu và đào tạo của Viện trong thời gian tới, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn với TS. Trần Quốc Long – Viện trưởng Viện Trí tuệ nhân tạo.

   Thưa Viện trưởng, ông đánh giá ý nghĩa và vai trò về sự ra đời của Viện Trí tuệ nhân tạo đối với sự phát triển của Trường ĐHCN nói riêng, cung như xã hội  công nghệ số hiện nay?

   Trên thế giới, việc nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo về trí tuệ nhân tạo (gọi tắt là AI) bắt đầu phát triển từ năm 2012 đến nay, trí tuệ nhân tạo được áp dụng sâu rộng trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế số, xã hội số. Các tập đoàn và doanh nghiệp lớn trên thế giới như Google, Facebook, IBM, Microsoft,…và rất nhiều công ty trong nước trong những năm gần đây đều tập trung nghiên cứu phát triển các công nghệ và ứng dụng AI.

   Tại Việt Nam, ngay từ những năm 80 của thế kỷ trước, các nhóm nghiên cứu trí tuệ nhân tạo đã có các công trình nghiên cứu định hướng ứng dụng AIvề nhận dạng chữ, biến số xe, hệ chuyên gia, hệ mờ, hệ hỗ trợ quyết định dựa trên mô hình và tri thức. Những năm gần đây với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tình hình nghiên cứu và phát triển ứng dụng AI ở Việt Nam đã có bước đột phá mới. Trong đời sống cũng như trong sản xuất kinh doanh, AI đã xâm nhập vào điện thoại, máy tính hay những dịch vụ, thương mại trên mạng internet, các quá trình sản xuất đều có sự hỗ trợ của AI và giúp năng suất tăng và đem lại trải nghiệm mới cho con người.

   Năm 2020, Trường đã cử một số cán bộ như GS. TS. Nguyễn Thanh Thủy, PGS.TS. Hà Quang Thụy và tôi cùng tham gia tổ soạn thảo Chiến lược Trí tuệ nhân tạo Quốc gia của Bộ Khoa học và Công nghệ. Báo cáo đi kèm chiến lược cho thấy nhu cầu ứng dụng AI trong nội tại Việt Nam đã hình thành. Ngoài những tập đoàn lớn như Viettel, VNPT, CMC… các đơn vị nhỏ khởi nghiệp cũng đang sử dụng AI phát triển giải pháp mới, có tính đột phá.

Viện trưởng TS. Trần Quốc Long phát biểu tại Lễ ra mắt Viện Trí tuệ nhân tạo

   Cùng với sự phát triển mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo trong tất cả các lĩnh vực, nhu cầu nguồn nhân lực sẽ ngày càng cấp thiết. Nhu cầu về các kỹ sư tài năng tăng gấp đôi trong vài năm qua tạo ra nhiều cơ hội việc làm trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển AI tiên tiến.

   Trong xu thế đó, Trường ĐHCN đã chuẩn bị cho việc thành lập Viện Trí tuệ nhân tạo từ rất lâu. Từ khi thành lập, khoa Công nghệ thông tin (Trường ĐHCN) đã có nhiều nhóm nghiên cứu chuyên sâu về AI và Khoa học dữ liệu như các nhóm nghiên cứu của GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy, PGS.TS. Đinh Mạnh Tường, PGS.TS. Hà Quang Thụy, PGS.TS. Hoàng Xuân Huấn… Cho đến nay, AI đã đi vào tất cả các bộ môn của khoa Công nghệ thông tin (CNTT) nói riêng và trong Trường ĐHCN, ĐHQGHN nói chung. Đặc biệt, các phòng thí nghiệm của khoa CNTT sử dụng và phát triển các phương pháp AI trong nghiên cứu.

   Sự ra đời của Viện Trí tuệ nhân tạo tiếp bước truyền thống đó với mục tiêu đào tạo nhân lực, kết hợp với nghiên cứu phát triển các công nghệ AI liên ngành để tập trung xử lý các bài toán và giải pháp mang tính đột phá về AI, góp phần vào định hướng chung phát triển 4.0 của ĐHQGHN và Nhà nước, Chính phủ.

   Viện Trí tuệ nhân tạo đã có những hướng nghiên cứu chính, đào tạo như thế nào?

   Viện Trí tuệ nhân tạo được thành lập với hai chức năng là đào tạo và nghiên cứu khoa học, trong đó nghiên cứu khoa học theo hai định hướng nghiên cứu cơ bản và ứng dụng.

   Về công tác đào tạo, Viện sẽ tổ chức đào tạo ngành Trí tuệ nhân tạo bậc đại học và bắt đầu tuyển sinh năm 2022. Dựa trên nền tảng và thế mạnh CNTT của Trường, sinh viên tốt nghiệp sẽ có kiến thức cơ bản và vững chắc về CNTT, Khoa học máy tính như toán, thuật toán, hệ thống máy tính, cơ sở dữ liệu, các kỹ năng và tính chuyên nghiệp khi xây dựng các hệ thống CNTT…. Tuy nhiên, ngành AI còn bổ sung cho sinh viên mảng kiến thức về phát triển hệ thống CNTT có yếu tố AI và yếu tố liên ngành. Các môn chuyên ngành về AI gồm Xử lý hình ảnh, Xử lý ngôn ngữ tự nhiên, Xử lý tiếng nói, Mô hình hoá và Tối ưu hóa, là các mảng kiến thức được Viện tập trung giảng dạy.

Thông tin chương trình đào tạo Trí tuệ nhân tạo bắt đầu tuyển sinh từ năm 2022

   Về công tác nghiên cứu khoa học, Viện có ba phòng thí nghiệm gồm Xử lý ngôn ngữ tự nhiên, Học máy và Hệ thống tri thức. Ngoài ra, Phòng thí nghiệm trọng điểm Hệ thống tích hợp thông minh sẽ là phòng thí nghiệm theo mô hình phối thuộc với Viện. Trong đó, phòng thí nghiệm Xử lý ngôn ngữ tự nhiên, Học máy nghiên cứu bài toán cơ bản về lĩnh vực học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên; phòng thí nghiệm Hệ thống tri thức nghiên cứu về các hệ thống suy luận, tối ưu hoá; phòng thí nghiệm trọng điểm Hệ thống tích hợp thông minh sẽ đưa nghiên cứu vào hệ thống thực tế, tức là xây dựng hệ thống AI bao gồm cả phần cứng và phần mềm.

   Hiện nay, Viện Trí tuệ nhân tạo đã triển khai những ứng dụng thực tế nào đối với công tác nghiên cứu khoa học?

  Viện thành lập đặt nhiệm vụ trọng tâm vào các nghiên cứu ứng dụng để giải quyết các bài toán thực tế trong xã hội. Do vậy, nhóm nghiên cứu của Viện có sự tham gia của các doanh nghiệp, tập đoàn trong và ngoài nước cùng nhau trao đổi, hợp tác đưa ra những bài toán theo nhu cầu đặt hàng. Cụ thể, Viện hợp tác với công ty Dai Nippon Printing (Nhật Bản) phát triển hệ thống phân tích hành vi của khách hàng tại siêu thị. Hệ thống này sẽ phân tích nhu cầu quan tâm của khách hàng về sản phẩm tiêu dùng trong quá trình mua hàng và những thông tin đó được gửi trực tiếp đến đội ngũ marketing của doanh nghiệp, để họ truyền tải thêm thông tin về sản phẩm và kích thích việc mua bán ngay tại thời điểm người tiêu dùng đang quan tâm. 

  Ngoài ra, Viện cũng đang kết hợp với một tập đoàn tại Việt Nam xây dựng “Hệ thống quản lý người đi lại trong tòa nhà”. Hệ thống này giúp doanh nghiệp quản lý được người trong tòa nhà di chuyển qua các camera khác nhau, nhận diện và nắm bắt được thông tin di chuyển của cá nhân trong suốt quá trình, qua đó giúp quản lý vị trí, thời gian làm việc của người lao động trong công xưởng, nhà máy.

   Bên cạnh đó, các nhóm nghiên cứu của Viện vẫn đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản với các đề tài các cấp. Cụ thể như đề tài cấp Nhà nước do nhóm nghiên cứu của PGS.TS. Nguyễn Phương Thái – Trưởng phòng thí nghiệm Xử lý ngôn ngữ tự nhiên thực hiện với nội dung: “Phát triển hệ thống dịch đa ngữ giữa tiếng Việt và một số ngôn ngữ khác.”

PGS.TS. Nguyễn Phương Thái trình bày nghiên cứu: “Dịch máy cho các ngôn ngữ vùng dân tộc thiểu số” trong buổi seminar do Viện Trí tuệ nhân tạo tổ chức với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo trong khoa học xã hội”

   Trong thời gian tới, Viện sẽ chú trọng vào giải pháp nâng cao đội ngũ cán bộ nghiên cứu và giảng viên như thế nào?

   Viện Trí tuệ nhân tạo đã xây dựng Chiến lược phát triển từ nay đến năm 2025, tầm nhìn 2050: “Trở thành đơn vị dẫn đầu trong cả nước về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ngành trí tuệ nhân tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ liên ngành”. Do vậy, ngay từ khi thành lập Viện rất quan tâm đến công tác phát triển đội ngũ cán bộ nghiên cứu và giảng viên. Vì đội ngũ cán bộ là vấn đề cốt lõi và là minh chứng cho sự phát triển của một đơn vị. Trong thời gian tới, Viện sẽ thu hút một số tiến sĩ trẻ để các hướng, các lĩnh vực AI của Viện thêm đa dạng, phong phú hơn nữa. Đồng thời, Viện sẽ có kế hoạch xây dựng nguồn tuyển dụng từ chính những giảng viên, cán bộ tạo nguồn được phát triển trong nhiều năm qua của Nhà trường.

   Để đạt những thành tích trong nghiên cứu khoa học, đào tạo, trong tương lai Viện sẽ cần sự hỗ trợ từ phía Nhà trường, ĐHQGHN và doanh nghiệp, đặc biệt là đối tác quốc tế của Viện như Trung tâm Trí tuệ nhân tạo (Viện khoa học tiên tiến Nhật Bản) trong việc phát triển những nghiên cứu đỉnh cao và sản phẩm ứng dụng.

   Trân trọng cảm ơn Viện trưởng.

Các bài viết liên quan:

Lễ ra mắt Viện Trí tuệ nhân tạo trực thuộc Trường Đại học Công nghệ – ĐHQGHN

Trường Đại học Công nghệ thành lập Viện Trí tuệ nhân tạo

(UET-News)